Dinamik dağılım ve merkezkaç kuvveti
Cam kürecikler (çapı 0,15-2 mm) lastiğin iç boşluğuna enjekte edilir. Araç hareket halindeyken, merkezkaç kuvveti küreciklerin yuvarlanmasına ve lastikte eşit şekilde dağılmasına neden olur. Lastiğin belirli bir bölgesinde (yani dengesiz noktada) yeterli kütle olmadığında, kürecikler elektrostatik adsorpsiyon ve sürtünme nedeniyle bu bölgede kendiliğinden toplanarak titreşimi dengelemek için “geçici bir karşı ağırlık” oluşturur.
Değişikliklere otomatik uyum
Taş, kar veya aşınma nedeniyle lastik balansı bozulursa, cam boncuklar sürekli kendi kendini ayarlamak için yeni dengesiz konuma yeniden dağıtılır.
Uygulama yöntemi
Cam boncuklar lastiğe esas olarak iki şekilde enjekte edilir:
Delikli torba montajı
Cam boncukları içeren delikli torba, tekerlek göbeğinin iç kısmına sabitlenmiştir. Lastik takıldıktan sonra, araç hareket halindeyken torba kırılır ve boncuklar doğal olarak dışarı yayılır.
Uygulanabilir senaryolar: Yeni lastik takarken veya lastiği çıkarırken kullanılır.
Valf sapı enjeksiyon yöntemi
Lastiği çıkarmanıza gerek yok: Hortumu valf ağzından geçirin ve cam boncukları pnömatik bir alet veya el pompasıyla iç boşluğa enjekte edin. Önce lastiğin havasını indirip sonra şişirmeniz gerekir.
Uygulanabilir senaryolar: Takılı lastiklerin hızlı bir şekilde yenilenmesi, tubeless lastiklerle uyumlu (Tubeless).
📏 Kullanım ve özellikler
Lastik ebadına göre kullanım:
Lastik tipi Örnek özellikler Cam boncuk kullanımı
Binek otomobil lastiği 195/65/R16 ≈113 gram
Kamyon lastiği 495/45/R22,5 ≈454 gram
Malzeme seçimi:
Cam boncuklar: Düşük maliyetlidir, ancak aşınma direnci düşüktür, nemi kolayca emer ve aşınmadan sonra topaklanır, bu da dengesizliği artırabilir1.
Seramik boncuklar: yüksek sertlik (Mohs sertliği 7/10), uzun ömürlüdür, ancak lastiğin iç duvar aşınmasını hızlandırabilir13.
⚖️ Avantajlar ve dezavantajlar karşılaştırması
Avantajlar Dezavantajlar
✅ Otomatik sürekli balans: düşen veya lastik sırtındaki aşınmaya bağlı olarak yabancı cisimlere uyum sağlar ❌ Düşük hızda arıza: yalnızca araç hızı 30~50km/s’den yüksek olduğunda etkilidir
✅ Titreşimi azaltır: direksiyon stabilitesini ve viraj kontrolünü iyileştirir ❌ Çarpışmadan sonra sıfırlar: çukurlarla veya çarpışmalarla karşılaşıldıktan sonra, boncukların dağılımı bozulur ve yeniden hızlanma dengesi gerekir
✅ Şasiyi korur: süspansiyon yükünü azaltır ve bileşenlerin ömrünü uzatır ❌ Potansiyel toz sorunları: Cam boncuklar aşınır ve higroskopik toz üretir, bu da birikerek dengeyi etkileyebilir
✅ Enerji tasarrufu ve tüketim azalması: yakıt tüketimi ≤%10 oranında azalır (yuvarlanma direncinin azalması nedeniyle) ❌ Temizlenmesi zordur: Lastik söküldüğünde, küçük boncukların toplanması zordur ve özel vakum ekipmanı gerekir
🚛 Uygulanabilir senaryolar ve sınırlamalar
En iyi etki:
Başlangıçta kamyonlar için tasarlanmıştır, çünkü Büyük lastik çapları ve güçlü titreşimleri nedeniyle, cam küreciklerin dengeleyici etkisi daha belirgindir. Binek araçlarda ise bu etki daha zayıftır ve yüksek hızlarda (>100 km/s) şiddetli tümsekler nedeniyle arızalanabilir.
Uygulanamaz durumlar:
Sık sık düşük hızda araç kullanmak (şehir içinde işe gidip gelmek gibi);
Lastik aşırı derecede deforme olmuş veya tekerlek göbeği yuvarlaklığını kaybetmiş.
💎 Özet
Cam boncuk balanslama teknolojisi, “dinamik ağırlıklandırma” üzerine kuruludur ve özellikle uzun yol kamyonları için uygun olan geleneksel kurşun bloklama işlemini basitleştirir. Ancak, hız bağımlılığına ve malzeme seçimine dikkat etmek gerekir; seramik boncuklar genel olarak daha iyi performans gösterirken, cam boncuklar toz sorunlarına karşı dikkatli olmalıdır. Sıradan binek araçlar için geleneksel balanslama hala daha güvenli bir seçimdir; kamyon filoları, uzun vadeli bakım maliyetlerini azaltmak için bu teknolojiyi deneyebilir.
